450-lecie Unii Lubelskiej

1 lipca 1569 roku, na sejmie walnym w Lublinie podpisano porozumienie o Unii Realnej miȩdzy stanami Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Porozumienie stanowiło, że Królestwo Polskie i Księstwo Litewskie stają się jednym ciałem państwowym; powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów. Przetrwała 220 lat. Na pamiątkę tych wydarzeń Sejm RP VII kadencji w 2015 roku ustanowił dzień 1 lipca Dniem Sejmu Polskiego, zaś Sejm VIII kadencji w 2018 roku ustanowił rok 2019 Rokiem Unii Lubelskiej. Na przełomie czerwca/lipca 2019 r. Lublin był miejscem państwowych obchodów 450. rocznicy zawarcia Unii. W wydarzeniach rocznicowych udział wzięli przedstawiciele Polonii, w tym Polonii australijskiej.

Sejm walny, na którym ustanowiono Unię Polsko-Litewską, zwołano w Lublinie 10 stycznia 1569 roku. Zapewne śladem tych wydarzeń historycznych obchody 450-lecia Unii Lubelskiej trwają od początku 2019 roku. Wydarzenia rocznicowe obejmują koncerty, konferencje, wystawy, pokazy, spektakle teatralne, wydawnictwa, konkursy, etc., a ich kulminacja przypadła na dni pomiędzy 28 czerwca (dzień uchwalenia Uni) a 4 lipca (dzień ratyfikacji umowy przez króla Zygmunta Augusta).

Centralnym punktem obchodów kulminacyjnych były wydarzenia z niedzieli 30 czerwca i poniedziałku 1 lipca. W niedzielę uroczystości rozpoczęto uroczystą Mszą Św. w Archikatedrze Lubelskiej, której przewodniczył metropolita lubelski, abp Stanisław Budzik, w asyście duchowieństwa z Łotwy, Litwy, Białorusi i Ukrainy. Homilię wygłosił metropolita wileński, abp Gintaras Grušas. W liturgii uczestniczyli Marszałkowie Sejmu i Senatu RP, Marek Kuchciński i Stanisław Karczewski, Premier Rządu RP Mateusz Morawiecki i członkowie gabinetu, przedstawiciel Prezydenta RP min. Krzysztof Szczerski, władze wojewódzkie i samorządowe, przedstawiciele parlamentów i delegacje zagraniczne, rektorzy lubelskich uczelni, Senat Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, oraz przedstawiciele Polonii ze wszystkich kontynentów. Polonię australijską reprezentowali prezes i wiceprezes Rady Naczelnej Polonii Australijskiej (RNPA) Małgorzata Kwiatkowska i Marian Radny.

Główne obchody państwowe miały miejse w Centrum Spotkania Kultur, gdzie odbyła się miȩdzynarodowa debata parlamentarzystów poświecona dziedzictwu Unii Lubelskiej. Głos zabrali przedstawiciele parlamentów Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Mołdawii, Czech, Węgier Ukrainy i Białorusi. Przesłanie od Prezydenta RP Andrzeja Dudy odczytał min. K. Szczerski. W debacie podkreślano znaczenie Unii Lubelskiej, która na przeszło 220 lat określiła porządek polityczny i ład społeczny w Europie Środkowej. Unia Lubelska stanowiła też przykład udanego, choć trudnego, bo popełniono i błędy, kompromisu pomiędzy różnymi narodami, religiami, kulturami i językami. To ostatnie podreślano w kontekście wyzwań jakim musi stawić czoła dzisiejsza Unia Europejska, której Polska jest członkiem od 2004 r.

Po debacie Prezes Polskiej Poczty, w towarzystwie Marszałka Sejmu RP, dokonali uroczystej prezentacji okolicznościowego znaczka pocztowego wprowadzonego do obiegu z okazji 450-lecia Unii Lubelskiej. Na znaczku przedstawiono reprodukcję obrazu Jana Matejki „Unia Lubelska”.

Niedziela 30 czerwca zakończyła się w Centrim Spotkań Kultur światowym prawykonaniem mszy Mikołaja Góreckiego (ur. 1971) „Missa”. Utwór wykonały, pod dyrekcją Wojciecha Rodka, orkiestra i chór Filharmoni Lubelskiej, chóry Katedry w Rydze, Litewskiej Akademi Muzycznej i Filharmoni Lwowskiej, oraz baryton Vytautas Juozapaitis.

Poniedziałek 1 lipca rozpoczęto Ekumeniczną Mszą Św. w Bazylice oo. Dominikanów. To w tej świątyni król Zygmunt August intonując „Te Deum” w dniu podpisania Unii dziękował posłom i Opatrzności za dar pojednania. Mszy Św. przewodniczył abp Stanisław Budzik, metropolita lubelski, z którym modlili się również biskup pomocniczy diecezji kamieniecko-podolskiej bp Jan Niemiec, prawosławny abp Abel, ks. inf. Andrzej Gontarek z Kościoła polskokatolickiego, pastor wspólnoty ewangelicko-augsburskiej ks. Grzegorz Brudny, ojcowie dominikanie oraz zaproszeni goście i wierni.

Na Zamku Lubelskim odbyła się, z udziałem gości, w tym Polonii, uroczysta sesja Rady Miasta. Po jej zakończeniu renesansowy korowód przeszedł z Zamku Lubelskiego na Plac Litewski (rycerze, harcerze, żołnierze, delegacje), gdzie przed pomnikiem Unii Lubelskiej delegacje władz miasta oraz Polonii i Polaków z Zagranicy złożyły wieńce.

Poniedziałek 1 lipca zakończył się w Filharmonii Lubelskiej koncertem litewsko-polskiej orkiestry młodzieżowej pod dyrekcja Gediminasa Gelgotasa z Litwy.

Pośród wydarzeń rocznicowych sporo było skierowanych bezpośrednio do Polonii. I tak, w sobotę 29 czerwca przedstawiciele Polonii brali udział w spotkaniu z młodzieżą polską ze wschodu m.in. z Litwy, Mołdawii, łotwy, Ukrainy, Rosji i Kazachstanu, przebywającą na Lubelszczyznie w ramach cyklicznej akcji „Lato z Polską”. Spotkanie było okazją do podzielenia się doświadczeniami starszych stażem liderów polonijnych z młodymi liderami. Także w sobotę 29 czerwca z Polonią spotkał się na obiedzie w gmachu Urzędu Wojewódzkiego Wojewoda Lubelski, Przemysław Czarnek.

Marszałek Senatu RP Stanisław Karczewski spotkał się z Polonią w niedzielę 30 czerwca w Centrum Spotkania Kultur. Podczas spotkania Marszałek wyraził nadzieję, że Polacy w swoich krajach zamieszkania będą kontynuowali proces organizowania się, będą poznawali polską kulturę i dziedzictwo, i będą promowali Polskę na świecie. Podkreślał też, że chociaż Polonia jest zróżnicowana, to spotkania z Polakami żyjącymi za granicą są zawsze budujące.

Cykl spotkań polonijnych w poniedziałek 1 lipca rozpoczął się w siedzibie Trybunalu Koronnego, gdzie z Polonią spotkał się Prezydent Lublina dr Krzysztof Żuk. Podczas spotkania Prezydent wręczył Medale Unii Lubelskiej przedstawicielom zaproszonych organizacji polonijnych. RNPA została wyróżniona dyplomem i pamiątkowym Medalem Unii Lubelskiej w uznaniu za wieloletnią działalność na rzecz utrwalania tożsamości narodowej wśród Polonii w Australii. Dyplom i medal odebrali z rąk Prezydenta prezes RNPA Małgorzata Kwiatkowska i wiceprezes Marian Radny. Wiceprezes RNPA M. Radny wyróżniony został ponadto indywidualnym Medalem Prezydenta Miasta Lublina za społeczną działalność na rzecz współpracy polsko-polonijnej.

Kolejną wizytę Polonia złożyla w lubelskim oddziale Instytutu Pamiȩci Narodowej, gdzie gości zapoznano z filmami promocyjnymi miasta Lublin oraz krótkimi produkcjami edukacyjnymi.

Na Wydziale Politologii Uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej (UMCS) odbyło się spotkanie Polonii z Rektorem UMCS, prof. dr hab. Stanisławem Michałowskim, oraz Dziekanem Wydzialu Politologii, prof. dr hab. Iwoną Hofman. Podczas spotkania młodzież polonijna zapoznała się m.in. z ofertą edukacyjną UMCS i systemem studiów dla obcokrajowców. Ponadto wiceprezes RNPA M. Radny spotkał się z Dziekanem Wydziału Matematyki, Informatyki i Architektury Krajobrazu Katolickiedgo Uniwersytetu Lubelskiegio, ks. prof KUL dr hab. Jackiem Łapińskim. Rozmowa dotyczyła nawiązania kontaktów z przedstawicielami nauki polonijnej i współpracy w ramach Forum Nauki Polskiej poza Granicami Kraju.

Udział Polonii w wydarzeniach rocznicowych był organizowany bądź współorganizowany przez Oddział Lubelski Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Oddziałem kieruje p. Dariusz Śladecki. We współpracy z dr Heleną Błazińską z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II stworzyli Oni dla Polonii przestrzeń historyczną, estetyczną i emocjonalaną, w której przebywając jedynie dwa dni, zostanie się na długo. Bardzo dziękujemy! Dziękujemy też za pamięć o Nas, Polakach za Granicą, w tak ważnej dla Lublina, Polski, Europy, Świata i Polonii sprawie jaką są wartości wspólnoty idei, wielokulturowości i zgody narodów, czyli to, co najlepsze w dziedzictwie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Nie trzeba wiele by zrozumieć jak bliskie jest Polonii to dziedzictwo.

Małgorzata Kwiatkowska & Marian Radny
Rada Naczelna Polonii Australijskiej

 Spotkanie liderów polonijnych, wśród mlodzieży stoja od lewej: F. Domaradzki (Niemcy), M.Radny i M.Kwiatkowska (Australia), T. Pilat (Szwecja) - foto: D.Śladecki

 Przedstawiciele Polonii z różnych krajów z piȩciu kontynentów, foto: PAI

 Wrȩczenie Medalu Unii Lubelskiej wraz z dyplomem, od lewej: M.Radny, Prezydent Lublina dr K.Żuk, M.Kwiatkowska – foto: PAI

 Podczas koncertu pn. „Missa” – foto: M.Kwiatkowska

 Okolicznościowy znaczek wydany przez Pocztȩ Polską – foto: M.Kwiatkowska

 Podczas spotkania w IPN, przemawia D.Śladecki, Prezes „Wspólnoty Polskiej, Oddział Lublin – foto: D. Florczak

 Składanie wienców na Placu Litewskim – foto: D.Śladecki