150-lecie polskiego osadnictwa w Nowej Zelandii

W niedzielę 1 maja 2022 r. w Bibliotece Tūranga w Christchurch odbyły się inauguracyjne uroczystości upamiętniające 150-lecie przybycia pierwszych polskich osadników do Nowej Zelandii (NZ). Obchody zorganizowały organizacje polonijne w Christchurch wraz z konsul honorową RP, Winsome Dormer, przy współpracy z ambasadą RP w Wellington. Wydarzenia rocznicowe 1 maja w Christchurch są pierwszymi z zaplanowanych na cały 2022 rok, organizowanymi przez grupy polonijne w różnych miastach i ośrodkach polonijnych Nowej Zelandii.

W części oficjalnej uroczystości w Christchurch, prowadzonej przez konsul honorową RP Winsome Dormer, głos zabrali: Grzegorz Kowal - Ambasador RP w NZ, Megan Woods - nowozelandzka minister ds. mieszkalnictwa, energii i zasobów oraz badań, nauki i innowacji oraz finansów, Lianne Dalziel - burmistrz miasta Christchurch, Dorota Szymańska - założycielka fundacji polskiego dziedzictwa narodowego w NZ „Between the Waters”, Jacek Pawłowski - prezes Stowarzyszenia Polaków w Christchurch oraz Sir David Carter - były przewodniczący Parlamentu NZ. Przemówienia w formie wideo przesłali Dame Cindy Kiro - Gubernator Generalna Nowej Zelandii i Szymon Szynkowski vel Sęk - wiceminister spraw zagranicznych RP. Wśród gości znaleźli się ponadto przedstawiciele rządu NZ, Rady Miasta Christchurch, lokalni posłowie do parlamentu, konsul honorowy RP z Auckland, p. Bogusław Nowak oraz prezes Rady Naczelnej Polonii Australijskiej, Małgorzata Kwiatkowska. Obecnością licznie dopisała również Polonia nowozelandzka, w tym potomkowie rodzin pierwszych polskich osadników.

W oficjalnych wystąpieniach podkreślano wkład przybyłych Polaków w rozwój Nowej Zelandii, będącej w tamtym czasie we wczesnym etapie osadnictwa oraz rozwoju ekonomicznego. Gubernator Generalna przypomniała bardzo trudne początki życia pierwszych polskich osadników oraz doceniła ważną rolę społeczności polskiej w budowaniu etnicznej tożsamości społecznej kraju. Zwrócił na to uwagę również m.in. Ambasador RP mówiąc o dzieleniu się polską kulturą i długoletnimi tradycjami z kształtującą się wtedy społecznością etniczną NZ. Minister Szymon Szynkowski vel Sęk zaznaczył, że „ ...pierwsi polscy osadnicy byli najlepszymi pionierami. Dzięki doświadczeniu i sile charakteru wyniesionymi z ojczyzny byli bardzo przydatni w lokalnej gospodarce”. Deklarowano, że Nowa Zelandia pozostaje nadal otwarta dla Polaków oraz, że to właśnie świadectwo pracy i dzieło Polaków w Nowej Zelandii skłania dzisiaj młodych Nowozelandczyków do podróży i podejmowania pracy również w Polsce.

Wydarzenie uświetniła Polonezem Ogińskiego skrzypaczka polskiego pochodzenia, Laura Barton, a kolorem strojów i żywą choreografią tańców, zespół folklorystyczny „Polonus”. Uroczystościom towarzyszyła wystawa o pierwszych polskich osadnikach przygotowana przez Fundację „Between the Waters”. Nie zabrakło akcentu ukraińskiego - podczas występu pary ukraińskich artystów, zebrani minutą ciszy oddali hołd ofiarom toczacej się w Ukrainie wojny.

W kulminacyjnym momencie uroczystości odsłonięto pamiątkową tablicę dedykowaną pierwszym polskim osadnikom w Nowej Zelandii - zostanie umieszczona w parku w porcie Lyttelton, gdzie 30 sierpnia 1872 roku zakotwiczył statek z pierwszymi Polakami na pokładzie. Po trzęsieniach ziemi w Christchurch Polonia nowozelandzka zwróciła się do Rady Miasta Christchurch, aby jedną z ulic miasta upamiętnić polską nazwą i w 2017 roku jedną z ulic w dzielnicy Marshland, gdzie pierwsi polscy osadnicy uprawiali ziemię, nazwano ulicą Polskich Osadników (Polish Settlers Place), zaznaczajac tym trwały ślad obecności Polaków w Christchurch.

W imieniu Rady Naczelnej Polonii Australijskiej bardzo dziękuję organizatorom za zaproszenie i możliwość udziału w tym rocznicowym wydarzeniu. W imieniu Prezydium Rady Naczelnej życzę społeczności polskiej w Nowej Zelandii utrzymania polskości i zachowania pamięci o pierwszych polskich osadnikach, pielęgnowania polskiego dziedzictwa kulturowego i polskiej tożsamości oraz dzielenia się nimi ze społecznością, w której mieszkają i pracują.

Małgorzata Kwiatkowska

Prezes Rady Naczelnej Polonii Australijskiej

Krótki rys historyczny o pierwszych polskich osadnikach, których potomkowie również byli obecni na uroczystościach (rodziny Gierszewskich, Kotłowskich, Piekarskich, Bolowskich, Schimanskich i Kiesanowskich).

Pierwsi osadnicy, Pomorzanie z regionu bałtyckiego Prus (etnicznie Kaszubi i Kociewianie), przybyli na statku „Friedeburg” z Hamburga do portu Lyttelton 30 sierpnia 1872 roku. Podróż trwala 102 dni. Wśród przybyłych 241 dorosłych osób, prawie 100 było Polakami. Dzielnica Canterbury w Christchurch stała się ich nowym domem. Po krótkim pobycie w koszarach Addington, znaleźli schronienie i pracę na farmie w Pigeon Bay. Niektórzy osiedlili się na stałe w Akaroa, inni wybrali inne części kraju (m.in. Taranaki), a jeszcze inni uzdatnili bagna na wschodzie Christchurch (Marshland) pod uprawy i ogrodnictwo. Zajmują się tym do dzisiaj. Obszar Marshland przez wiele lat był nazywany „koszykiem żywności” Christchurch. To tam Polacy zbudowali swój kościół, w Marshland Hall organizowali imprezy społeczne i rodzinne, a dzieci polskie uczęszczały do szkoły.